Co nowego w prawie na temat pierwszej pomocy?

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym: zmiany w definicji pierwszej pomocy

W kwietniu 2025 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (PRM), która przyniosła istotne zmiany w zakresie definicji i rozumienia pierwszej pomocy. Nowe przepisy mają na celu nie tylko ujednolicenie pojęć w aktach prawnych, ale przede wszystkim zwiększenie świadomości społecznej i skuteczności działań podejmowanych przez świadków nagłych zdarzeń medycznych.

Nowa definicja pierwszej pomocy?

Dotychczasowa definicja pierwszej pomocy, zawarta w ustawie z 2006 roku, była stosunkowo ogólna i nie uwzględniała wielu aspektów praktycznych oraz edukacyjnych. Nowelizacja z 2024 roku precyzuje, że pierwsza pomoc to „zespół czynności podejmowanych niezwłocznie przez osobę znajdującą się na miejscu zdarzenia, mających na celu ratowanie życia lub zdrowia osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, przed przybyciem zespołów ratownictwa medycznego, z wykorzystaniem dostępnych środków”.

Wprowadzenie nowej definicji ma za zadanie:

• wyraźnie oddzielić pierwszą pomoc od medycznych czynności ratunkowych, które wykonują wyłącznie osoby z kwalifikacjami medycznymi,
• podkreślić obowiązek moralny i prawny świadka zdarzenia do podjęcia działań ratujących życie,
• zwiększyć bezpieczeństwo prawne osób udzielających pierwszej pomocy, w tym m.in. poprzez doprecyzowanie ich zakresu działania.

Czy można stosować leki w pierwszej pomocy?

1. Rozszerzenie zakresu działań

Nowelizacja dopuszcza m.in. użycie automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED) oraz – co szczególnie istotne – stosowanie dostępnych leków w uzasadnionych przypadkach, takich jak np. podanie adrenaliny w reakcji anafilaktycznej, glukozy w hipoglikemii czy nitrogliceryny przy objawach zawału serca, jeśli osoba ratująca ma do nich dostęp i działa w dobrej wierze.

To duży krok naprzód, który odpowiada realiom codziennego życia i uwzględnia doświadczenia osób przeszkolonych, choć nieposiadających uprawnień zawodowych. Dzięki temu możliwe jest skuteczniejsze działanie w sytuacjach krytycznych, zanim na miejsce dotrą służby medyczne.

2. Wzmocnienie edukacyjnego wymiaru ustawy

Nowelizacja wskazuje na konieczność systemowego szkolenia społeczeństwa w zakresie pierwszej pomocy – w szkołach, miejscach pracy i w ramach działań samorządowych. Podkreśla się, że wiedza i umiejętności w tym zakresie powinny być powszechne i dostępne.

3. Zwiększenie ochrony prawnej świadków zdarzeń

Osoby udzielające pierwszej pomocy w dobrej wierze są objęte szczególną ochroną prawną – nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne niezamierzone skutki, o ile działały zgodnie z dostępną wiedzą i w granicach rozsądku. Ma to na celu zachęcenie społeczeństwa do działania, a nie obawianie się konsekwencji prawnych.

Wnioski

Zmiana definicji pierwszej pomocy w ustawie o PRM to nie tylko kwestia semantyczna – to krok w stronę budowania społeczeństwa świadomego, odpowiedzialnego i aktywnego w sytuacjach zagrożenia życia. W szczególności dopuszczenie stosowania niektórych leków przez osoby udzielające pierwszej pomocy jest istotnym elementem zwiększającym skuteczność interwencji przedmedycznych.

Nowelizacja stawia na jasność przepisów, powszechność edukacji i zwiększenie zaufania obywateli do własnych możliwości w zakresie ratowania życia.