Nagłe zatrzymanie krążenia

Ten artykuł podejmuje najważniejszy temat omawiany na kursach pierwszej pomocy – pozaszpitalne zatrzymanie krążenia. Szacuje się, ze w Europie dochodzi każdego roku do 350 tysięcy przypadków zatrzymaniach krążenia poza szpitalem. Najwięcej tego typu wypadków ma miejsce w domu. Niestety statystyki są brutalne – takie zdarzenie przeżywa mniej niż 1 osoba na 10. Bardzo niepokojący jest przede wszystkim fakt, że tylko 1 na 5 osób ma udzielaną pierwsza pomoc. Jeśli te liczby nie są dla nas wystraczająco przekonujące to musimy sobie uświadomić, ze każdego dnia z powodu zatrzymania krążenia ginie w Europie ok. 1000 osób – to tak jakby 3 duże samoloty pasażerskie ulegały katastrofie każdego dnia. Czy jest o co walczyć? Europejska Rada Resuscytacji przekonuje, że gdybyśmy tylko dorównali w udzielaniu pierwszej pomocy krajom mającym najlepsze statystyki to moglibyśmy uratować 100 tysięcy ludzi rocznie, a wiec całe miasto!

Określenia tego używamy do opisania sytuacji kiedy krążenie krwi w ciele człowieka ustaje. Istnieje kilka sposobów na stwierdzenie tego faktu – zależnie od tego kto ocenia funkcje życiowe. Należy pamiętać, że określenie NZK jedynie opisuje fakt, ze krążenie krwi ustało, nie stwierdza natomiast jaka była tego przyczyna. Nie jest to również jednoznaczne ze zgonem pacjenta, jednak jeśli nie podejmiemy odpowiednich działań to będzie to nieuniknione.

Oceniając stan pacjenta w pogotowiu lub w szpitalu mamy liczne narzędzia do oceny krążenia pacjenta. W toku nauki zdobywamy również umiejętność oceny tętna u pacjenta. To wszystko nie ma jednak zastosowania podczas udzielania pierwszej pomocy przez świadków zdarzenia. Jest to dobra wiadomość, ponieważ oznacza to że ocena funkcji życiowych w ramach pierwszej pomocy jest maksymalnie uproszczona i ogranicza się jedynie do oceny oddechu. Możemy zatem powiedzieć, że jeśli nie wyczuwamy oddechu po udrożnieniu dróg oddechowych u pacjenta nieprzytomnego to mamy do czynienia z zatrzymaniem krążenia. W pierwszej pomocy BRAK ODDECHU = ZATRZYMANIE KRĄŻENIA!

Jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia krwi, najbardziej zagrożonym narządem jest mózg. Wiemy, ze po upływie 4 minut od zatrzymania krążenia dochodzi w mózgu do nieodwracalnych zmian co w najlepszym przypadku będzie skutkowało uszkodzeniem mózgu i deficytami neurologicznymi, a w najgorszym śmiercią mózgu. Zegar startuje w momencie zatrzymania krążenia. Wiemy, że realny czas dotarcia pogotowia ratunkowego to w większości przypadków min. 10 minut, a wiec musimy w jakiś sposób „zatrzymać wskazówkę zegara”. Jest na to sposób: uciekanie klatki piersiowej. Jest to czynność która sprawia, że krew w ciele człowieka zaczyna krążyć, a co najważniejsze zaczyna dopływać do mózgu. Podjęcie resuscytacji przez świadków zdarzenia umożliwia zespołowi dotarcie do pacjenta, który pomimo zatrzymania krążenia ma zapewniony przepływ krwi przez mózg (poprzez uciekanie klatki piersiowej).

Najczęstszym powodem zatrzymania krążenia u dorosłych są przyczyny kardiologiczne (zawał, zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, ostre wady zastawkone). Inaczej sytuacja wygląda u dzieci – główną przyczyną NZK u dzieci jest niedotlenienie (zakrztuszenie, anafilaksją, nagła śmierć łóżeczkowa).

Pamiętaj, że najważniejsza jest profilaktyka oraz leczenie chorób przewlekłych.

1. Oceń czy w miejscu zdarzenia jest bezpiecznie (zarówno dla poszkodowanego jak i dla Ciebie). Pamiętaj ze zagrożenie twojego bezpieczeństwa to powód dla którego możesz odstąpić od udzielania pierwszej pomocy.
2. Sprawdź czy poszkodowany jest przytomny – potrząśnij za ramie i zapytaj: np. czy mnie słyszysz?
3. Jeśli pacjent jest nieprzytomny postaraj się zapewnić sobie pomoc. Poproś kogoś ze świadków zdarzenia aby przygotował telefon w celu wezwania pogotowia.
4. Udrożnij drogi oddechowe i sprawdź oddech (oceniaj przez 10 sekund). Abyś mógł uznać ze pacjent oddycha musisz stwierdzić minimum 2 prawidłowe oddechy w ciągu tych 10 sekund.
5. Jeśli poszkodowany nie oddycha wezwij pogotowie (999/112). Najlepiej jeśli zrobi to ktoś ze świadków, a Ty w tym czasie będziesz mógł rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
6. Rozpocznij od 30 uciśnięć klatki piersiowej (uciskaj na środku klatki piersiowej szybko i mocno). Następnie wykonaj 2 oddechy ratownicze (tą czynność możesz pominąć, wiemy już dzisiaj ze wykonywanie oddechów nie jest koniecznym punktem resuscytacji – masz prawo tylko uciskać klatkę piersiową bez obawy ze Twoje działania będą mniej skuteczne).
7. Jeśli to możliwe jak najszybciej sprowadź i użyj AED (zautomatyzowany defibrylator zewnętrzny).
8. Kontynuuj resuscytację do momentu przyjazdu karetki pogotowia.
9. BRAWO – właśnie zwiększyłeś szanse na przeżycie 3-krotnie!

Tak, to prawda. Nie jest to jednak zwykle groźne dla poszkodowanego. Nie istnieje także inna możliwość na zapewnienie krążenia krwi w mózgu wiec nie należy przejmować się możliwym uszkodzeniem żeber. Pamiętaj, nie ma groźniejszej sytuacji niż zatrzymanie krążenia – musimy podjąć wszelkie możliwe działania aby jak najszybciej doprowadzić krew do mózgu. Uszkodzenie żeber to tylko mało istotny efekt uboczny.

Zdobycie umiejętności poprawnego technicznie uciskania klatki piersiowej powinno umożliwić Ci prowadzenie wysokiej jakości uciskania klatki piersiowej przez ok. 10 min. Warto wiec od początku pomyśleć o kimś do pomocy, a te 10 minut wykorzystać aby zaprezentować prawidłowa technikę. Takiego właśnie postępowania uczymy na naszych kursach pierwszej pomocy