Padaczka, epilepsja, napad drgawek – co zrobić?

Szacuje się, że problem padaczki dotyczy 1% populacji. Oznacza to, że każdego dnia mijamy na ulicy dziesiątki osób chorujących na padaczkę. Te statystyki znajdują odzwierciedlenie podczas naszych kursów pierwszej pomocy. Na pytanie czy ktoś z uczestników był świadkiem napadu drgawek zgłasza się zwykle ok. 20% uczestników.

Zasadniczo można uznać, że przyczyną napadu drgawek jest nieprawidłowe rozchodzenie się impulsu elektrycznego w danym obszarze mózgu. Może to być spowodowane wadami rozwojowymi lub gorączką (drgawki gorączkowe), udarem, rozpoczynającym się zespołem odstawiennym (tzw. padaczka poalkoholowa). Przyczyną może być także uraz wewnątrzczaszkowy, rozwijający się guz mózgu lub intoksykacja (problem dopalaczy). Drgawki mogą wystapić także w przebiegu zatrzymania krążenia?

Mówiąc padaczka zwykle mamy na myśli duży napad padaczkowy (tzw. grand mal/ napad toniczno-kloniczny). Należy pamiętać, że część napadów przebiega w sposób zdecydowanie mniej spektakularny (np. utrata świadomości). Rozważając temat pierwszej pomocy w przypadku napadu padaczki należy jednak skupić się na napadach uogólnionych (dużych). O przebiegu tego typu napadu wiele mówi nam nazwa: napad toniczno-kloniczny. Człon toniczny to określenie wskazujące na fakt, że początek napadu przebiega pod postacią skurczu wybranych partii mięśni. Świadkowie opisują ten moment jako charakterystyczne wykrzywienie, przyjmowanie wymuszonej pozycji ciała. Na tym etapie można spodziewać się, że poszkodowany może wydawać dziwne dźwięki (tzw. płacz padaczkowy – przybierający zwykle postać jednostajnego, trwającego kilka sekund dźwięku). Kolejna faza napadu to stan kloniczny. Skurcz mięśni zaczyna przechodzić w drgawki. Te mogą być dyskretne lub bardzo nasilone. Należy liczyć się z tym, że widok osoby w trakcie napadu padaczki jest wyjątkowo nieprzyjemny. Moment drgawek to bardzo niebezpieczny moment z uwagi na możliwość powstania urazu głowy (wielokrotne uderzanie głową o twarde podłoże). Napad padaczkowy trwa zwykle ok 2-3 minuty. tak więc nie jest to długi okres, jednak stres i presja otoczenia sprawiają, że nasze odczucie upływającego czasu jest zmienione i okres ten wydaje nam się o wiele dłuższy. Może się zdarzyć, że napad padaczki przerodzi się w stan padaczkowy. O ryzyku takiego zjawiska mówimy po upływie 10 minut – od tego momentu jest to stan zagrożenia życia. Dlatego  zawsze należy pamiętać, o konieczności wezwania pogotowia ratunkowego w przypadku przedłużającego się napadu. 

Znając już przebieg napadu padaczki czytelnik jest w stanie zapewne sam określić niebezpieczeństwa grożące poszkodowanemu. Po pierwsze jest to uraz głowy powstały w momencie upadku lub w trakcie drgawek. Po drugie obawiamy się niedrożności dróg oddechowych oraz zakrztuszenia treścią zalegającą w żołądku.

1. Jeśli osoba przekazuje Ci informację o zbliżającym się napadzie potraktuj jej słowa poważnie (cześć napadów poprzedzona jest zjawiskiem aury – chory doświadcza objawów wskazujących na zbliżający się napad). Znajdź możliwie bezpieczne miejsce, bądź gotowy do asekuracji poszkodowanego na wypadek upadku.
2. Widząc, że poszkodowany traci przytomność i zaczyna się osuwać asekuruj przede wszystkim głowę.
3. Odsuń od poszkodowanego niebezpieczne przedmioty.
4. Przytrzymaj głowę poszkodowanego oburącz tak, aby wyeliminować uderzenia głową o podłoże.
5. Skontroluj czas – umożliwi Ci to przekazanie pogotowiu informacji o długości napadu.
6. Jeśli osoba leży na boku pozostaw ja w tej pozycji – zmiana pozycji u osoby w trakcie napadu drgawek nie jest zalecana gdyż może być niebezpieczna.
7. Poproś świadków zdarzenia o wezwanie pogotowia (999/112); jeśli jesteś sam priorytetem pozostaje asekuracja głowy. Pamiętaj jednak o możliwości skorzystania z funkcji głośnomówiącej w telefonie.
8. Po ustąpieniu drgawek spróbuj nawiązać kontakt z poszkodowanym – jest to gwarancja, że napad ustąpił, a nie przeszedł w napad bez widocznych drgawek.
9. Zadbaj o komfort poszkodowanego – okryj go jeśli doszło do niekontrolowanego oddaniu moczu i stolca.
10. Pozostań z poszkodowanym – moment po napadzie cechuje się ograniczoną percepcją. Poszkodowany może podejmować nieracjonalne lub wręcz niebezpieczne zachowania. Opieka nad nim w tym momencie to również udzielanie mu pierwszej pomocy.

UWAGA! Nie jest zalecane, aby w trakcie napadu drgawek próbować otwierać usta poszkodowanego, a tym bardziej wkładać do ust przedmioty. Nie ma to uzasadnienia, a sprowadza ryzyko uszkodzenia zębów. Pamiętajmy, że zaciśnięte zęby nie stanowią przeszkody w oddychaniu!